English

کنجاله کلزا

کلزا به گیاهان روغنی از تیره کروسیفرو از جنس براسیکا اطلاق می گردد. در کانادا به ارقام جدید کلزا که روغن و کنجاله آنها کیفیت ویژه ای دارد کانولا گفته می شود. دانه کانولا به لحاظ داشتن متجاوز از ۴۴ درصد روغن , یکی از دانه های روغنی در جهان محسوب می گردد. کنجاله آن نیز از نظر کیفی نزدیک به کنجاله سویاست و حدود۳۵ درصد پروتئین دارد لذا یکی از منابع بسیار غنی پروتئین گیاهی در تغذیه دام و طیور می باشد. در ضمن کنجاله سویا حدود ۴۴ درصد پروتئین دارد و از نظر اسیدهای آمینه متیونین فقیر می باشد و دارای بعضی مواد بازدارنده رشد مانند ممانعت کننده تریپسین می باشد در حال حاضر قیمت کنجاله کلزا کمتر از کنجاله سویا است و با توجه به این امر که در واحدهای دامپروری۷۰ درصد هزینه پرورش دام را هزینه خوراک تشکیل می دهد لذا فکر استفاده از کنجاله کانولا به عنوان یک ماده مغذی در تغذیه طیور قابل تعمق و تامل به نظرمی رسد.

یکی از مسائل مهم و اساسی در زمینه صنعت پرورش طیور , تأمین خوراک و جیره مناسب است به نحوی که بیش از۷۵تا ۷۰ درصد هزینه ها را به خود اختصاص می دهد. بنابراین برای دستیابی به تولید مطلوب و اقتصادی, تأمین مواد خوراکی و به ویژه منابع پروتئین و انرژی ارزان قیمت و متناسب با احتیاج طیور ضروری می باشد. در این راستا تأمین منابع پروتئینی با محدودیت بیشتری مواجه بوده و معمولا گرانتر از منابع انرژی زا هستند. غالباً, منبع پروتئینی رایج در اغلب نقاط جهان را کنجاله های حاصل از روغن کشی دانه های روغنی شامل می گردد. میزان کاشت دانه های روغنی ارتباط مستقیمی با میزان کنجاله تولید شده برای استفاده در خوراک طیور دارد چرا که باقیمانده دانه های روغنی پس از استحصال روغن که با نام کنجاله شناخته می شود, عمده منابع پروتئینی مورد استفاده در تغذیه طیور می باشند. کنجاله سویا عمده ترین منبع پروتئینی بوده که به علت توازن بهتر اسیدهای آمینه در جیره طیور استفاده می شود. ولی در سال های اخیر قیمت کنجاله سویا در بازار جهانی به میزان زیادی افزایش یافته است. بنابرین بررسی امکان استفاده از کنجاله سایر دانه های روغنی برای جایگزینی با کنجاله سویا در جیره غذایی طیور را ضروری می سازد. در این راستا کنجاله کلزا به عنوان یک مکمل پروتئینی جدید و ارزان قیمت می تواند مدنظر باشد. آزمایشات و تحقیقات فراوانی در داخل و خارج از کشور ایران در رابطه با استفاده از کنجاله کلزا به عنوان یک منبع پروتئینی جدید و ارزان قیمت نسبت به پودر ماهی و کنجاله سویا در جیره های طیور انجام گرفته است. در طی سال های اخیر، توجه شایانی به استفاده از واریته هایی از کنجاله کلزا که دارای اسید اروسیک و گلوکوزینولات پایینی هستند، شده است. علی رغم توسعه رقم های دو صفر کلزا (کانولا) در بخش کشاورزی, هنوز این سؤال مطرح است که آیا می توان آنها را در برنامه های غذایی طیور گنجاند؟ گزارش ها در مورد تأثیر تغذیه کنجاله کلزا بر عملکرد طیور مختلف است, که دلایل مختلفی دارد, از آن جمله می توان نوع و سن پرنده, نوع و سطح کنجاله کلزای استفاده شده، شرایط محیطی آزمایش, سطوح مواد مغذی و ضد تغذیه ای مختلف در جیره آزمایشی را نام برد.

کلزا یکی از دانه های روغنی بوده که متعلق به خانواده کروسیفرا Cruciferea و جنس براسیکا brasica می باشد. این دانه روغنی تقریباً حاوی ۴۳-۴۲ درصد روغن می باشد.

در روغن کشی دانه کلزا حدود ۴۰% روغن و ۵۰% تا ۵۸% کنجاله بدست می آید. مقدار پروتئین خام کنجاله کلزا ۳۲ تا ۳۸% است.پروتئین کنجاله کلزا دارای ترکیب اسید آمینه بسیار مناسبی است و قابل مقایسه و رقابت با کنجاله سایر دانه های روغنی می باشد. ولی همانند دیگر منابع پروتئینی گیاهی در میزان لیزین محدودیت دارد. اما از نظر متیونین و سیستین در سطح مناسبی قرار دارد. با وجود لیزین کمتر و متیونین بیشتر، از نظر تعادل اسید آمینه ضروری با کنجاله سویا برابری می کند. میزان انرژی کنجاله کلزا کمتر از کنجاله سویا می باشد و این به دلیل این است که کنجاله کلزا حاوی فیبر بالاتر و پروتئین کمتری است. میزان فیبر کنجاله کلزا ۱۲ تا ۱۴% است ولی فیبر کنجاله سویا حدود ۷% است. میزان انرژی قابل متابولیسم آن ۴/۷ تا ۲/۸ مگاژول در کیلوگرم ماده خشک برای طیور می باشد.