English

کنجاله آفتابگردان

آفتابگردان (Helianthus annus) از خانواده مرکبه Composee و دانه آن دارای ۱۵-۱۶ درصد پروتئین خام می باشد . کنجاله آفتابگردان بعنوان منبع عناصر کلسیم و فسفر نظیر سایر کنجاله دانه های روغنی است و تاکنون کمبود یا مسمومیت زایی هیچیکدام از عناصر معدنی در آن گزارش نشده است. این آزمایش به منظور تعیین تاثیر سطوح مختلف کنجاله آفتابگردان با آنزیم و بدون آنزیم فیتاز و اثر آن بر خصوصیات لاشه‌ی و فراسنجه های خونی جوجه‌های گوشتی انجام شد .کنجاله های دانه های روغنی بخصوص وقتی که میزان روغن آنها بالاست ممکن است نقش قابل توجهی در میزان انرژی جیره داشته باشد . کنجاله آفتابگردان دارای سطوح خوبی از پروتئین است ولی میزان لیزین آن نسبت به سویا کمتر است و مهمترین اسید آمینه محدود کننده آن محسوب می شود. الیاف آن بالا بوده و اگر منشاء آن از پوشش دانه ها باشد به میزان اندکی قابل هضم خواهد بود که باید قبل از مصرف به صورت ریز آسیاب و یا خرد شوند . در صورت جدا شدن با حلال به طور متوسط حدود ۲۲۰ گرم الیاف خام و ۴۳۰ گرم پروتئین خام در هر کیلو گرم ماده خشک می باشد. میزان انرژی قابل متابولیسم آن در طیور معادل ۱/۸ مگاژول در کیلوگرم ماده خشک است در صورت جدا شدن به روش مکانیکی دارای مقادیر چربی بالاتر, الیاف خام و پروتئین پایینتری است . این کنجاله خوشخوراکی متوسط یا خوبی داشته و از نظر عوامل ضدتغذیه ای فقط در سطوح بالا کمی ملین است. میزان مصرف آن در جیره جوجه ها صفر جوجه گوشتی ۵ درصد و مادر و تخمگذار ۱۰ درصد می باشد .صد گرم پروتئین آفتابگردان دارای ۸/۳ گرم لیزین و ۳/۸ گرم آرژنین و ۶/۳ گرم متیونین و ‍۲/۶ گرم لوسین می باشد و هم چنین دارای اسیدهای آمینه دیگر به مقدار فراوان است.

 

نگاهی به ترکیب اسیدهای آمینه آفتابگردان مخصوصاً مقدار لیزین و متیونین ارزش این کنجاله را در تغذیه طیور به خوبی ثابت مینماید .کاربرد کنجاله آفتابگردان در کنار سایر منابع تامین کننده پروتئین،که قادر هستند نقاط ضعف این کنجاله را مرتفع سازند, به ویژه آن هایی که منشاء حیوانی دارند,دستیابی به کیفیت مورد انتظار جیره های گوشتی را امکان پذیر می نماید.میزان کم لیزین و ترئونین قابل استفاده برای طیور در این کنجاله را می توان با مشارکت پودر ماهی و یا پودر گوشت ,جبران نمود.چنان چه از کنجاله آفتابگردان در مقادیر حداکثر مجاز آن استفاده شود و تمایلی برای مصرف پروتئین حیوانی وجود نداشته باشد،افزودن لیزین به جیره ضرورت می یابد.وجود اسید کلروژنیک در این کنجاله می تواند در صورت کاربرد مقادیر زیاد کنجاله آفتابگردان,اثر بازدارندگی بر عملکرد آنزیم های هیدرولیتیک اعمال کند.برای ممانعت از چنین فعالیتی لازم است مقادیر کافی اسید آمینه متیونین و یا سایر دهنده های متیل مانند کولین به جیره افزوده گردد.کنجاله آفتابگردان بدون پوسته می تواند ۱۰-۸ درصد حجم جیره جوجه های گوشتی را به خود اختصاص دهد.

 

در گیاهان ترکیباتی وجود دارند که موجب عدم قابلیت دسترسی مواد معدنی می‌گردند. این مواد به عنوان عناصر معدنی به شکل کمپلکس‌ها در آمده, بدین ترتیب در جذب عناصر معدنی توسط روده اختلال ایجاد می‌کنند که به این مواد کیلات می‌گویند. یکی از بازدارنده‌های مواد معدنی موجود در غلات فیتات یا اسید فیتیک می‌باشد و نام سیستماتیک آن به صورت میواینوزیتول-هگزا کیزا است. که گروه‌های فسفات روی یک مولکول ۶ کربنی با وزن مولکولی پایین حدود ۶۶۰ دالتون تشکیل شده است. البته علاوه بر اصطلاح فیتات دو واژه دیگر به نام‌های اسید فایتیک و فیتین به کار برده می‌شود البته واژه فیتین مربوط به ترکیب پیچیده‌ی هگزا فسفات IP6 با پتاسیم،‌ منیزیم و کلسیم بوده که بیشتر در گیاهان یافت می‌شود. در حالی که اسید فیتیک فاقد هگزافسفات IP6 می‌باشد و قابلیت دسترسی به فسفر و عناصر دیگر از قبیل روی, منیزیم و کلسیم و همچنین استفاده از مواد مغذی دیگر از قبیل پروتئین را کاهش می‌دهند. آنزیم فیتاز به وسیله قارچ فیلافتوس به خصوص آسپرژیلوس جنس از لحاض آنزیم فیتاز غنی می‌باشد و تولید تجاری فیتاز برای استفاده به عنوان یک مکمل آنزیمی اگزوژنی در جیره آسانتر از کشت میکروبی آن است اغلب فیتازها در درجه حرارت ۶۵ درجه سانتی‌گراد تا حدودی تجزیه می‌شوند. بنابراین در پلت کردن و یا سایر روش‌های عمل‌آوری مواد غذایی که در آنها به منظور کنترل کردن سالمونلا از درجه حرارت بالا استفاده می‌شود آنزیم فیتاز بایستی بعد از عمل‌آوری به آن اضافه شود. توانایی طیور برای استفاده از فسفر فیتاتی محدود می‌باشد و با اضافه کردن فیتاز به جیره‌ غذایی طیور, نیاز به مکمل فسفری در جیره و دفع از طریق مدفوع کاهش می‌یابد. فیتاز در حقیقت یک فسفاتاز است که پیوندهای استری اسید فسفریک و اینوزیتول را هیدرولیز می کند .